Od czego zacząć naukę nut z dzieckiem? Krok 1.
Notacja muzyczna dla wielu ludzi jest równie enigmatyczna co starożytne egipskie hieroglify. Co ciekawe – ma ona więcej wspólnego z hieroglifami niż z naszym łacińskim alfabetem. W przeciwieństwie do znanych nam liter, które są abstrakcyjnymi symbolami odzwierciedlającymi konkretne głoski, nuty nie tylko określają bezwzględne wysokości dźwięków, ale także relacje między nimi – zarówno melodyczne, jak i rytmiczne. W tym sensie notacja muzyczna graficznie odwzorowuje pewne właściwości zapisanej muzyki. W pewnym sensie w nutach widzimy „kształt” muzyki, a to oznacza, że ich czytanie jest łatwiejsze niż może się na pozór wydawać!
Nauka nut dla dzieci
Jak to wygląda w praktyce? Przede wszystkim im wyższy dźwięk, tym wyżej na pięciolinii się znajduje. Np. kiedy melodia „idzie” po kolejnych dźwiękach w górę, to zapis nutowy będzie tworzył jakby wznoszącą się linię. Jeśli w melodii pojawia się skok to zauważymy to także w zapisie – odległość między kolejnymi nutami będzie większa. Z rytmem sprawa wygląda nieco inaczej trzeba zapamiętać określone wartości i relacje między nimi. Ale łatwo skojarzyć np., że im więcej ogonków (lub łączących kilka nut belek), tym mniejsza wartość rytmiczna, czyli dźwięk jest krótszy. W zapisie nutowym widać też wtedy, że im mniejsze wartości, tym ciaśniej są ułożone.
Ciekawym wprowadzeniem do nauki nut może być nasza Książeczka do śpiewania, w której różne zagadnienia, takie jak np. kierunek melodii czy puls rytmiczny przedstawione są w sposób graficzny, na ciekawych, kolorowych ilustracjach. Kilka słów o tej książeczce znajdziecie na końcu wpisu. A jeśli już teraz chcecie zacząć przygodę z nutami, poniżej znajdziecie kilka praktycznych informacji.
Od czego zacząć naukę nut?
Otwórzcie któryś z naszych śpiewników, np. Ole, ole, Janko i razem z dzieckiem spójrzcie na zapisy nutowe. Weźmy np. piosenkę My jesteśmy krasnoludki . Przed nami otwiera się cały tajemniczy świat różnych znaków w zapisie melodii. Zanim nauczymy się ją czytać musimy wiedzieć, gdzie jaka nuta się znajduje.
Pięciolinia
Zapis nutowy zaczyna się od pięciolinii: to po prostu pięć linii oraz pola między nimi, gdzie zapisuje się nuty.
Ile jest nut?
Nut jest 7 i każda z nich ma swoją nazwę, a nawet dwie. Do, re, mi, fa, sol, la, si – to tak zwane nazwy solmizacyjne – czyli takie, które ułatwiają solmizację (śpiew). Każda nuta ma też nazwę literową – do określania teoretycznego – C, D, E, F, G, A, H. Na początku poznawania nutek warto się skupić na nazwach solmizacyjnych, ale o literowych też nie można zapominać. Jeżeli dziecko już zna literki, można powiedzieć, że każda nuta ma imię – nazwisko: Do – C; Re – D; Mi -E; Fa – F; Sol – G; La – A; Si – H:
Na klawiaturze fortepianowej będzie to wyglądać tak:
A teraz rozczytamy nuty melodii My jesteśmy krasnoludki, o której wspominaliśmy wyżej:
Teraz posłuchajcie piosenki My jesteśmy krasnoludki (możecie to zrobić też w aplikacji pomelody), a następnie sami spróbujcie zaśpiewać melodię patrząc na zapis nutowy i nazywając nuty na głos zamiast słów piosenki.
Możecie też zagrać melodię na dowolnym instrumencie muzycznym np. dzwonkach, ukulele lub na klawiszach (jeżeli nie macie instrumentu w domu, polecamy ściągnąć dowolną aplikację z klawiaturą fortepianu na swój telefon czy tablet, np.Virtuoso).
Im więcej powtórzeń – tym lepiej! Spróbujcie sami i dajcie znać w komentarzach jak Wam idzie zapamiętywanie nazw nut. Co lepiej zapamiętuje dziecko, nazwy solmizacyjne czy literowe? A Wy?
Co dalej?
Kropki, linie i klucze to symbole, podobne do liter alfabetu, które dziecko ma nauczyć się łączyć z określonym dźwiękiem. Nauka notacji muzycznej i nauka czytania są podobnymi czynnościami i polegają na synchronizacji słuchowo-motorycznej, co oznacza, że ruch ciała (w tym strun głosowych) jest zsynchronizowany z tym, co dziecko słyszy. Aby zacząć czytać dziecko musi zobaczyć kształt liter; dalej musi usłyszeć dźwięk tych liter w swojej głowie; następnie mózg musi „powiedzieć” strunom głosowym i ustom, aby poruszały się w taki sposób, by uzyskać właściwy dźwięk.
Tak samo z notacją muzyczną: symbol na pięciolinii oznacza konkretną nutę (wysokość) oraz określoną długość czasu (rytm). Dziecko musi rozpoznać, co oznacza symbol, usłyszeć dźwięk w głowie, kora ruchowa w mózgu powinna podać sygnał, aby palce i ciało przesunęły się do określonej konfiguracji, a następnie zrobiły ruch, taki jak naciśnięcie klawisza, pociągnięcie w dół smyczka lub dmuchnięcie w trombon. Jest to bardzo skomplikowany i czasochłonny proces. Dlatego główna rzecz wymagana od rodzica w procesie nauki nut, to zaopatrzyć się w cierpliwość i nie mieć oczekiwań. Na szczęście, z nauką czytania nut jest tak samo, jak z tradycyjnym czytaniem – każdy może się tego nauczyć!
Zanim dziecko zacznie czytać i uczyć się literek, już bardzo dobrze rozpoznaje język oraz potrafi powiedzieć najprostsze zdania. Jeszcze nie umiejąc czytać, trzyma w ręku mnóstwo książeczek, widzi, jak czytają rodzice i nawet jeżeli nie jest proszone o zwrócenie uwagi na konkretne kształty – wygląd literek jest dla niego czymś znajomym. Dokładnie tak samo powinno odbywać się z muzyką. Większość trudności w nauce nut polega na tym, że dziecko nigdy nie miało do czynienia z tymi dziwnymi kształtami, nie spotkało ich w swoim otoczeniu, nie ma pojęcia czemu one służą – nuty są dla niego po prostu obce. Przede wszystkim, warto więc je oswoić, by stały się dla dziecka naturalne i przyjazne.
Książeczka do śpiewania - wstęp do nauki muzyki
Ale zanim przejdziecie do właściwej nauki czytania nut polecamy Wam absolutnie wyjątkową książkę, która wprowadzi Wasze dzieci w świat muzyki i pozwoli Wam zapoznać się z podstawowymi pojęciami i zjawiskami. Książeczka do śpiewania, bo o niej mowa to wstęp do nauki nut i teorii muzyki. Na 10 pięknie ilustrowanych rozkładówkach tej kartonowej książki znajdziecie graficzne wizualizacje różnych zagadnień, takich jak puls rytmiczny, kierunek i kształt melodii czy barwa dźwięku. To jednak tylko punkt wyjścia, bo to książeczka z którą się pracuje – w ruch idą, co oczywiste, struny głosowe, ale też małe paluszki, które pokazują, kreślą kształty, podążają po narysowanych śladach. Wszystko po to, żeby zaangażować maksymalną ilość zmysłów, bo to ułatwia zapamiętywanie, ale też umiejętność wyobrażanie sobie muzyki w wielu wymiarach, również jako ruch i obraz.
Książeczka do śpiewania
Z Książeczką do śpiewania muzyka stanie się fascynującą przygodą! To pierwszy zestaw ćwiczeń z podstaw muzyki dla Twojego dziecka. Poprzez zabawę maluch poznaje wartości rytmiczne, rozwija poczucie rytmu, umiejętność czystego śpiewu, praktykuje umiejętność aktywnego słuchania, i wiele, wiele więcej.
Brzmi wspaniale, ale to pewnie Pani w szkole lub przedszkolu powinna takie rzeczy realizować, bo skąd Ty, rodzicu-niemuzyku miałbyś wiedzieć jak pracować z taką książka? Ano stąd, że Książeczka do śpiewania to appbook, a więc jej integralną częścią są treści w aplikacji pomelody – w tym wypadku wideo instruktaże do każdej rozkładówki. W każdym filmiku znajdziecie wyjaśnienie jaki temat przedstawia dana ilustracja i jak z nią pracować, ale też propozycje tematycznie dobranych zabaw i ćwiczeń, a na końcu uroczą animację.
Nie musisz znać nut, żeby śpiewać i nie musisz być muzykiem, żeby razem z dzieckiem eksplorować świat muzyki. Z nami to proste!
