Blog

Zmysły – czy działają od razu?

Zmysły – czy działają od razu?

Jak to jest, że dziecko słyszy dźwięki już w łonie matki, ale w pierwszych miesiącach życia nie rozróżnia kolorów? Czy to znaczy, że jedne zmysły zaczynają działać automatycznie, a inne trzeba wypracować? Czy można je jakoś wspierać? O tym wszystkim dowiecie się z tego wpisu, który powstał we współpracy z położną Karoliną Laskowską.

Rozwój zmysłów dziecka w trakcie ciąży

Wzrok, słuch, dotyk, węch, smak - pięć zmysłów, które pozwalają dzieciom odkrywać świat na tysiące sposobów, o czym rodzice jeszcze niejednokrotnie się przekonają. Co ciekawe, są one aktywne już na etapie ciąży! Po porodzie rozwijają się w szaleńczym tempie i w pierwszym roku życia odgrywają bardzo istotną rolę. Ale zacznijmy od początku: od pierwszego domu, czyli brzucha mamy. Aparat słuchowy dziecka kształtuje się już w 14. tygodniu życia płodowego, by w 23. tygodniu osiągnąć pełną dojrzałość. Dzięki temu reaguje na dźwięki dobiegające z wewnątrz Twojego ciała: słyszy głos i bicie serca, szum krwi w pępowinie, bulgotanie wód płodowych etc. Nieobce są mu także bodźce zewnętrzne, np. muzyka czy głośne szczekanie psa. W tym czasie maluch gromadzi też bardzo dużą ilość tkanki tłuszczowej, jego skóra przestaje być przezroczysta, a małe rączki zaczynają chwytać pępowinę. Dzięki opływającym wodom płodowym jest mu przyjemnie i bezpiecznie. 3 tygodnie później dziecko zaczyna ruszać oczami, otwierać je, i choć wzrok będzie rozwijał się jeszcze na długo po porodzie, już teraz siatkówka jego oka jest w pełni wykształcona. W 22. tygodniu tworzą się kubki smakowe i zaczyna ono poznawać smak wód płodowych, codziennie inny. Każda mama dobrze wie, że dieta w ciąży to prawdziwy rollercoaster! 

Jak wspierać zmysły?

Zmysł słuchu

Skoro słuch kształtuje się już od 14. tygodnia ciąży to miłośnicy muzyki powinni być wniebowzięci! Śpiewanie, mówienie do malca czy odtwarzanie ulubionej muzyki to nic innego jak rozwijanie tego zmysłu. Dzieci po narodzeniu pamiętają rozmaite dźwięki. Właśnie dlatego potrafi je ukoić nasza ulubiona piosenka, a głośne szczekanie psa nie budzi ich ze snu. Warto pamiętać, że każdemu noworodkowi wykonuje się przesiewowe badanie słuchu - pozwala to na błyskawiczną interwencję w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości. Reakcje na rozmaite bodźce dźwiękowe zmieniają się wraz z etapami rozwoju. W pierwszym miesiącu dziecko jest szczególnie wrażliwe na znajome mu dźwięki z okresu prenatalnego. Można zaobserwować to na przykładzie zmieniającego się rytmu ssania piersi, gdy dziecko usłyszy głos mamy. W drugim miesiącu życia maluch reaguje na kroki osób przechodzących obok oraz na dźwięki pochodzące z otoczenia, np. zamknięcie drzwi. W kolejnych miesiącach dziecko wsłuchuje się w wypowiedzi rodziców, zatrzymuje się słysząc nagłe i głośne dźwięki, jak telefon czy dzwonek do drzwi. Po trzecim miesiącu życia zaczyna gaworzyć razem z mamą, a nawet może próbować powtarzać proste dźwięki. Reaguje na szelest zabawek, odwraca głowę w kierunku mówiącej osoby, a z czasem zaczyna wchodzić w interakcje dźwiękowe i z zainteresowaniem poznaje nowe odgłosy. Kończąc okres niemowlęcy dziecko jest w stanie zrozumieć polecenie wspomagane gestem, a także wykonywać ruchy w rytm słyszanych dźwięków. A niektórym się wydaje, że tylko śpi i je…

Zarówno w ciąży, jak i po porodzie możemy odtwarzać dziecku muzykę, śpiewać kołysanki czy po prostu mówić do niego. Należy jednak pamiętać, że nadmierna ilość bodźców lub niedopasowana głośność mogą przynieść skutek odwrotny do zamierzonego. Warto sięgać po piosenki, dźwięki czy pomoce opracowane z myślą o najmłodszych. Dobrym pomysłem są także zabawki zapewniające stymulację wielu zmysłów, np. szeleszczące elementy będą wspierać słuch oraz dotyk. 

Zmysł dotyku

Każdy rodzic wie, że to kluczowy zmysł w życiu dziecka i ono samo nie raz nam jeszcze o tym przypomni, bawiąc się namiętnie mąką rozsypaną po podłodze. Dotyk rozwija się szczególnie w pierwszym roku życia. Wzmacnia się wówczas integracja sensoryczna, czucie dotykowe i głębokie, które mogą się wiązać z niepokojem u malucha. Wielokrotnie słyszymy od mam, że dziecko nie lubi przebierania, nagości czy masażu. Jest to reakcja fizjologiczna - dopóki nie wykształci się odczuwanie dotykowe, może ono na takie bodźce reagować płaczem. Szczególnie istotne jest wtedy stworzenie przyjaznego otoczenia. Pomogą w tym materiały wysokiej jakości, tj. bawełna lub bambus, które są miękkie i delikatne w dotyku. Warto również zadbać o miejsce do przewijania - nowonarodzone dziecko czuje się bezpiecznie wtedy, gdy ma ograniczoną przestrzeń. Dobrym pomysłem jest także wykonywanie masażu całego ciała od pierwszych dni życia czy kąpanie dziecka w dużej ilości wody, co wzmacnia czucie głębokie. Wraz z nowym etapem rozwoju, około trzeciego miesiąca, znika niemowlęcy niepokój. 

Zmysł smaku

Krążą legendy, że gdzieś istnieje dziecko, które zjada każdy posiłek, a o żywieniu dzieci powiedziano już niemal wszystko. Prawda jest taka, że od pierwszych chwil mamy ogromny wpływ na kształtowanie się zmysłu smaku. Już w trakcie ciąży dziecko odczuwa różnicę po różnorodnych produktach w jadłospisie mamy. Po porodzie z kolei intensywnie reaguje na smak mleka czy preparaty, które mu podajemy. Kubki smakowe wykształcają się aż do momentu rozszerzania diety. Tu nie ma wątpliwości – różnorodna dieta to klucz w rozwijaniu smaku. Warto wspomagać dziecko, podając rozmaite produkty, by adaptować jego kubki smakowe. 

Zmysł wzroku

Gdy rodzi się dziecko, część z nas niecierpliwie czeka, by pokazać mu jak wspaniale i kolorowo urządziliśmy mu pokoik. Na zachwyt różowymi słonikami przyjdzie nam jednak poczekać. Wzrok rozwija się po porodzie bardzo dynamicznie, jednak do 8 tygodnia noworodek widzi z odległości 20 cm zaledwie kontury postaci. Z każdym kolejnym tygodniem zakres widzenia się zwiększa, rozwijają się też umiejętności wodzenia wzrokiem za rodzicami czy dźwiękami. W kolejnych miesiącach dziecko zauważa swoje rączki i nóżki oraz zaczyna odróżniać kolory. Po ukończeniu pierwszego roku życia widzi ono już wyraźnie. 

Chcąc wspierać malucha w pierwszych tygodniach życia, warto pomyśleć o chustonoszeniu. Wówczas gałka oczna dziecka porusza się, a mięśnie oka intensywnie pracują w zmieniającym się otoczeniu. Świetnym pomysłem są także biało–czarne obrazy, tzw. karty kontrastowe. Pokazywanie ich dziecku powoduje rozszerzanie źrenicy oka oraz trenowanie mięśni gałki ocznej. 

Zmysł węchu

Okazuje się, że dzieci tak świetnie wyczuwają rodzica podjadającego słodycze w łazience, bo już od drugiego miesiąca w łonie matki ćwiczą swój węch. Trening czyni mistrza! Zmysł powonienia kształci się już od 8. tygodnia ciąży. Wtedy tworzą się komórki nabłonka węchowego, które około 11. tygodnia łączą się z układem nerwowym. Zdolność do odczuwania zapachów i reagowania na nie pojawia się u maluszków mniej więcej w 28. tygodniu, a w trzecim trymestrze dziecko jest w stanie rozpoznać nie tylko woń spożywanych przez mamę potraw, lecz także otaczające ją zapachy! Maluszek w brzuchu mamy wyczuwa np. spaliny, kwiaty czy perfumy. Dziecko przychodzi więc na świat z już ukształtowaną „mapą zapachów”. Właśnie dlatego potrafi ono od razu rozpoznać zapach mamy, a z czasem także innych osób ze swojego otoczenia. Tu ważną wskazówką może być ograniczenie ilości perfum i bodźców węchowych. Mocne detergenty czy silnie pachnące kosmetyki mogą drażnić malca. 

Co robić?

Każdy rodzic chce, by jego dziecko rosło prawidłowo. Przeczytawszy miliony podręczników wiemy, że przede wszystkim nie należy przeszkadzać dzieciom w ich naturalnym rozwoju. Oczywiście, możemy je wspierać, ale ważne, by robić to mądrze. A czy Wam nasunęły się jakieś pytania dotyczące zmysłów? Dajcie nam koniecznie znać!

Tekst: Położna CharlotteKarolina Laskowska x pomelody

Zaloguj się

Menu

Twój koszyk

Nie ma produktów w Twoim koszyku